• De eenvoudigste manier om deze structuur terug te vinden is doorheen het centrum van Lapscheure, de Vredestraat - Hoogstraat te volgen tot je op een T komt met de Groenendijkstraat.
• Draai hier naar rechts af, de weg gaat over in de Pannepolderstraat.
• Draai hier linksaf op de weg Zeedijk.
• De weg zal overgaan op overhard, 50 m verder draait deze onverharde wegel af naar links.
• In deze bocht zie je recht voor u, 100 m ver in een veld korterbij de Nederlandse grens, 2 structuren liggen. Dit is de verst verwijderde manschappen-mitrailleurbunker van de 2 die je vanaf hier in de velden kan zien liggen.
• Men kan deze structuur ook bereiken door vanaf de Damse Vaart komend, de weg Zeedijk verder te vervolgen. Deze zal wel deels onverhard worden in dat geval.
• Waar deze dan naar rechts afbuigt, zie de beide structuren dan 100 m verder op uw linker kant liggen in het veld.

• Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers:

• Gemeente Lapscheure, Sectie E, kadastrale perceel 102a (gedeeltelijk).
• Geen enkele structuur op Lapscheure kreeg een specifiek apart kadastraal perceelnummer.

• De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
• Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
• Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
• Het stond de eigenaar dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
• De structuur ligt oostelijk van de weg Zeedijk, ongeacht of dit dan ondertussen private weg of openbaar domein is.
• Gezien er nooit officieel onteigend zal zijn, zal hij heden privébezit zijn van de eigenaars van de kouter waar de dijk waar deze bunkers opstaan, bijhoort.

• Het betreft 1 van 2 structuren op de voorlinie van de Hollandstellung bij het Stutzpunkt Gustav.
• In de velden tussen deze bunkers en de Nederlandse grens moet ook nog de dodendraad gelopen hebben.
• Bij dezelfde voorlijn hoorde dat ook nog een een iets noordwestelijker gelegen artilleriestelling voor 5 cm geschut (La M 04 en La M 05 zijn daar de resten van).
• De eerstvolgende voorliniebunkers meer zuidelijk, zijn te zoeken bij Stutzpunkt Karl op Middelburg en betroffen allicht 3 gelijkaardige structuren. De eerste 2 hiervan zijn heden verdwenen.

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

• Een mitrailleurbunker-manschappenverblijf met bijhorende dubbele uitwendige MG-opstelling op de oostkant van Stutzpunkt Gustav.
• De 2 open mitrailleuropstellingen buiten de bunker bewaken bij deze structuren de zuid-, volledige oost- en westkant van de beide structuren.
• De 2 manschappenbunkers stonden met signaallichten allicht via de westelijk georiënteerd raampjes in contact met de structuur op het algmene plan aangeduid als "22++" (verdwenen structuur La M 21)
• Welk type structuur dat was, is voorlopig onbekend.

• 2 L-vormige toegangssassen en 1 bunkerkamer.
• De bunker zelf heeft enkel naast zijn zuidelijk georiënteerde toegang, een schietgat in de bunker voor mitrailleur.
• De noordelijke toegang heeft dit niet.
• 2 mitrailleuropstellingen buiten de structuur uitkijkend op het Lapscheurse Gat

Bouwplannen horende bij deze bunker

Omschrijving van het bunkertje:

• Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door het Duitse Marinekorps. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
• Dit impliceert in elk geval dat hij volledig als een monoliet ter plaatste gestorte gewapende betonnen structuur is opgetrokken.
• Ook het plafond is uitgewerkt in ter plaatse gestort gewapend beton.
• Aan de buitenzijde ziet men een bunker met aan 2 zijdes een toegangscomplex.
• De beide toegangscomplexen hebben een achttal treden naar beneden zodat de structuur toch vrij diep en grotendeels onder het maaiveld zit ingewerkt.
• Daarna komt men in een L-vormig toegangssas.
• Beneden waar men in dit toegangssas uitkomt aan de trap zit normaal aan elke zijde een soort van sterfput voor overtollig water op te vangen en laten wegtrekken in de ondergrond.
• In het geknikte toegangssas langs de zuidkant, is er rechts in de wand een schietgat met zeer specifieke uitbouw en vorm uitgewerkt. Waarom specifiek de uitgewerkte vorm is tot op heden zeker nog nergens in detail verklaard teruggevonden.
• Bij de noordelijke toegang is waar dit schietgat kon zitten, een grote nis uitgewerkt maar geen 2e schietgat.
• Deze toegangssassen komen elk van een andere zijde uit in de bunkerkamer.
• In de tussenwand tussen de bunkerkamer en het toegangssasen zit aan beide zijdes nog een toegangsverdediging. Bij deze bunker viel deze bij de prospecties heel beperkt aan de bovenzijde te zien.
• Daarna komt men in de centrale bunkerkamer die origineel van de sassen afgescheiden was met een houten deur.
• In de langse zijde van de kamer zie je aan de bevriende zijde een kleine opening in de wand die allicht uitkeek op een verdwenen structuur verderop in de velden. Allicht kon men op die manier bv met lichtsignalen, onderling contact houden.
• In de andere langse zijde zit enkel een nis, maar niet zo een opening.
• Rondom de kamers waren in de wanden een soort van etagères voorzien waarin mogelijks houten leggers werden geplaatst zodat men materialen tegen de muur kon opbergen. Mogelijks waren dit geen etagères maar een een soort van smalle matrozenbedden die hieraan werden opgehangen. Heden zie je enkel nog gaten in het beton waar deze ijzers zaten. Al deze originele ijzers zijn heden verdwenen en allicht met de tijd doelbewust verwijderd.Het zijn ook deze gaten die heden meestal gebruikt zijn door zwaluwen om er hun nesten aan te koppelen en vast te hechten.
• In de hoeken van de kamer vindt men in de wanden ingewerkt 4 ventillatiegaten naar het dak toe uitgewerkt. Aan de buitenzijde zijn deze op het dak terug te vinden als bobbels met centraal een ventillatiegat naar boven.
• Deze bunkerkamer was origineel afgescheiden van deze sassen met deuren waarvan de hengsels nog zichtbaar zijn.
• Aan de buitenzijde waar de structuur werd betreden waren origineel geen deuren.
• Intern waren de wanden van de bunker bekleed met houten planken. Men ziet in de wanden nog de bevestigingslatten hiertoe zitten.
• Tegen het Lapscheurse gat kan men nog de restanten vinden van 2 buitenopstellingen voor mitrailleurs bij deze bunker.
• Uitwendig heeft de structuur altijd allicht zoveel mogelijk aan het zicht onttrokken geweest vanaf de vijandelijke zijde door grondbermen waar ook de open geschutsopstellingen zaten verscholen.
• Er zijn echter ook zeer beperkt nabij de toegangscomplexen en de buitenhoeken, zelfs aan de vijandelijke zijde, wat restanten van gaten in het beton te vinden waar ooit mogelijks houten bevestigingsblokken in het beton zaten om er bv rieten wanden tegen te bevestigen. Mogelijk enkel om de kopse kanten van de structuren nog wat meer aan het zicht te onttrekken.

• De bunker is intern nog in zeer goede staat maar staat permanent zwaar onder water.
• Dit kan gaan van 20 cm in drogere periodes maar het kan gerust oplopen tot meer dan 1 meter in zeer vochtige periodes.
• Mits dus de juiste laarzen aan te trekken, is de structuur zoals op de foto's hieronder te zien, wel degelijk bezoekbaar.
• De structuur is door deze situatie behalve in zijn toegangscomplexen ook vrij goed gespaard gebleven van overtollig afval. Ook liggen ze hiervoor gelukkig vrij ver van openbare wegen.

• De structuur draagt aan de bevriende zijde, de kant dus met het raampje in westelijke richting meerdere locaties met projectielinslagen van kogels.
• Ook in beide toegangssassen zijn projectielinslagen terug te vinden.
• In de rechter hoek van de vijandelijke zijde zit ook een vrij grote projectielinslag uit de richting van Nederland.
• Deze inslagen zullen te koppelen zijn aan de bevrijding van september 1944 toen ook in deze zone vrij zwaar is gevochten en de structuren opnieuw gebruikt zijn van Duitse kant om zich te verschansen tegen de oprukkende gealieerde troepen. Het zijn dus allicht grotendeels geallieerde kogelinslagen uit WOII.

• Nabij deze 2 structuren La M 01 en La M 02 is nog massa's munitie teruggevonden die ooit diende opgehaald te worden door DOVO. Dit betrof massa's achtergelaten Duitse munitie van geweren (kogels) en heel wat zware artilleriegranaten voor FLAK geschut. Deze moet ooit achtergebleven zijn toen de regio van Duitsers werd gezuiverd in september 1944.
• De hoeveelheid was zo groot dat ze zelfs tijdelijk bewaakt is geweest door de politie om bezoekers afzijdig te houden terwijl DOVO deze kwam ophalen.

Foto's van deze bunker

Oude foto uit 1916-1917 - Boek De Hollandstellung - Hans Sakkers

Foto's van deze bunker

Oude foto uit 1991 - Collectie Alain Van Geeteruyen

Oude foto allicht rond 2013 - Foto Collectie Hans Sakkers

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

• Agentschap Onroerend Erfgoed 2017: Hollandstellung - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/127073
• Manschappenbunker met dubbele open gevechtsstelling - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/300990
• Ook hier kan men zich serieus de vraag stellen waarom een dergelijk mooi intacte structuur die ooit beschermd was, onttrokken moet worden uit zijn bescherming? Opnieuw een schandvlek op een dienst zoals de Dienst Onroerend Erfgoed die toch erfgoed diende te beschermen tegen verdwijnen of heb ik het totaal mis voor...
• Stuzpunkt Gustav is allicht 1 van de meest intacte stukjes op de linie.